Menneskja si forbanning ligg i at vi har ei sjukeleg trong til rette strekar

(fritt oversatt, Hundertwasser)

Alle kan bli best, ja alle blir best, lat oss berre… Ja, lat oss teikne opp nokre rette strekar for kva som er god skuleleiing, årsak-virkning. Det er enkelt, det finst ein fasit. Følgjer vi denne får vi lærande elevar og lærande organisasjonar med berre himmelen som øvste grense. Alle kan bli best, alle blir best – lat oss berre finne desse rette strekane. 

Ein leiar som leitar etter dei rette strekane blir aldri ein god leiar

Dei rette strekane finst ikkje. Ein god leiar er ein leiar som evner sjå det komplekse, som evner å tilpasse sin praksis etter dei fargerike enkeltelementa  og klarer å sette disse saman på ein god måte.  God leiing er kunst. Ja, då kan eg kanskje gi opp då? Eg har det kanskje ikkje i meg? Nei, eg trur hardt arbeid lønner seg, enten eg er den fødde kunstnar eller ei.

Eg har eit inderleg ønskje om å bidra til å skape ein god skule for alle. Og det finst mykje litteratur om god skuleleiing  som kan hjelpe meg på vegen mellom anna Robinson (Student-centered leadership), Roald (kvalitetsvurdering som organisasjonslæring) og (skoleutvikling i praksis), Schein (Organizational culture and Leadership) og Senge (The fifth disipline). Desse kan hjelpe meg å sjå landskapet og navigere.  Men det er eg som må skape verket, det finst inga oppskrift.  Til forskjell frå kunstmalaren kan eg ikkje velje fargar og komposisjonar uavhengig. Eg må få personane til å velje meg og vere med meg på vegen.  Det er ikkje mitt bilete, men saman kan vi skape vårt bilete, berre slik får vi eit vakkert resultat, ein god skule.  Kva inneber så dette for meg og min praksis?

Leiinga sitt gylne snitt- Tillit

Eg må ha tillit. For å få tillit i ein kunnskapsorganisasjon, som skulen, poengterer mellom anna Strand (2007) og Robinson (2011) at eit avgjerande punkt er kunnskap, ein må kunne noko om kjerneaktivitetane i organisasjonen, elevane si læring. Ein får tillit gjennom å kunne noko meir enn dei andre, ein får tillit i form av ekspertkompetanse. Eg må altså ha inngåande kjennskap til kva som fører til auka læring hos elevane, kva er gode læringsaktivitetar og god praksis. Eg må med andre ord kjenne til kva faktorar som har effekt på læring eksempelvis Hattie (Visible learning) og kva som er god klasseleiingNordahl (div. publikasjoner), Ogden (div. publikasjoner).

Fisce (1998) løftar fram det paradoksale i eit tillitsforhold ved at tillit på sett og vis  tingar tillit. Dette ved at tillit består av gjensidige forventingar som endå ikkje er realiserte. Å gje tillit inneber derfor  å stole på noko som endå ikkje har skjedd, og på sett og vis den andre sitt «viljesliv».  Dette kan ein aldri ha indirekte kjennskap til, men oppstår berre gjennom open og ærlig dialog. Det vil med andre ord vere viktig å vere open og ærlig i forhold til kva eg meiner er viktige oppgåver og korleis eg meiner bildet bør sjå ut. Samtidig vil ein viktig del av denne prosessen vere respekt og evne til å lytte. Eg må evne å  løfte fram enkeltindivida slik at dei får stå fram i all si fargeprakt med sine kunnskapar og erfaringar. Slik kan ein skape personlig vekst og dermed vekst i organisasjonen i form av betre læring for elevane.

Eg skaper ikkje tillit ved å vere nokon annan en meg sjølv. Eg må vere bevisst mi eiga rolle som leiar og vere open og ærlig i utøvinga av den.  Dette krev at eg har personlig integritet og er trygg i rolla (Senge 1999, Martinsen 2012). Eg må vidare vite kvar eg er og kva forventingar som ligg i organisasjonen. Eg må kjenne til kva rammer eg jobbar innanfor, kva er greitt og ikkje greitt. Dette varierer frå skule til skule, skulekulturen, akvarell eller oljemaleri. Det hjelp meg derfor lite å til dømes følgje generelle  prinsipp for påverking. Det handlar om den gode relasjonen.  Og for å oppnå dette er eg heilt på linje med Fische (1998) og Mintzberg (1998), det er ikkje er nok med rasjonell analytisk tenking men eg må også ha eigenskapar som fleksibilitet, empati og intuisjon. Dette kan eg berre tileigne meg gjennom øving, praksis.

Å produsere eit kunstverk

Ofte kan det hjelpe å ha ein mal. Nokre enkle prinsipp som ein er rimeleg trygg på dannar eit godt utganspunkt for produktet. Robinson har gjennom si forsking funne eit rammeverk som synast effektfullt for god skuleleiing. Ho skildrar ein leiar som er synlig og aktiv i elevane si læring. Dette gjennom å sette tydelege og høge mål og forventingar, sjølv gå aktivt inn i elevane og lærarane si læring og bidra til å være ei kjelde for pedagogiske råd. Vidare er det essensielt å skape orden og trygge omgivnader. Dette bør eg ha fokus på. Eg må tore å vere synleg og gå føre, vere eit god døme, gå inn i bilete og bli ein del av det. Eg må samtidig våge å stille krav og legge til rette for evaluering og vurderingar undervegs. Blir det bra, må vi endre på noko, passar fargane saman? Blir totalen noko meir en enkeltelementa?

Her må eg som leiar legge til rette for dialog og gå inn i ein prosess der ein dannar eit felles bilete på korleis vi vil at det skal vere. Korleis skal resultatet sjå ut? Vi må ha felles mentale modellar, ein felles visjon. Som leiar blir det mi oppgåve å ha oversikta over heilheita slik at vi når målet. Ha omsorg for prosessen og passe på at vi er i det same biletet og samar skaper eit kunstverk som rører.

Eg kan ikkje bruke tida mi på å vaske penslar

Ein god kunstar brukar ikkje størsteparten av tida si på å vaske penslar eller innkjøp av utstyr. Mykje tyder på at det er ein tradisjon for at leiarar i skulen nettopp brukar største delen av tida si på administrative oppgåver som eksempelvis organisering av klasserom og innkjøp. Dette har liten effekt på elevane si læring.

Eg må passe meg vel for å ikkje henfalle til å vaske penslar. Eg må male og eg må gå inn i kjernevirksomheita, eg må bli ein del av maleriet. Truleg vil bilete endre seg med aukande kompetanse og erfaring. Klarer eg å kvile i kaoset og det kreative utan trong for å leite etter dei rette linjene klarer eg forhåpentlegvis å utvikle meg som leiar lik ein god kunstnar, med berre himmelen som øvste grense.






Kloke ord med på vegen...

Video: https://www.youtube.com/watch?v=Az8W27tLokM

Lenker:

Fisce:http://www.magma.no/tillit-en-grunnleggende-forutsetning-for-lederskap

Hundertwasser: http://www.hundertwasser.com/item/object-list/?type[]=jw
Mintzberg: http://www.magma.no/ledelse-kan-ikke-laeres-i-et-klasserom

Nordahl,Thomas: http://www.hihm.no/Prosjektsider/SePU/Ansatte/Thomas-Nordahl2

Robinson, Viviane: https://unidirectory.auckland.ac.nz/profile/vmj-robinson

Student-Centered Leadership: http://www.amazon.com/Student-Centered-Leadership-Viviane-Robinson/dp/0470874139

Hattie: http://www.findanexpert.unimelb.edu.au/display/person428067

Visible learning: http://www.amazon.com/Visible-Learning-Synthesis-Meta-Analyses-Achievement/dp/0415476186

Ogden, Terje:http://www.ogden.no/biografi.php

Ogden div. publ.http://www.ogden.no/publikasjoner.php

Strand, Torodd. 2007. «Ledelse, organisasjon og kultur»  Fagbokforlaget

Schein Edgar H.: http://en.wikipedia.org/wiki/Edgar_Schein#Publications

Schein:, Edgar, H http://www.amazon.com/Organizational-Culture-Leadership-Edgar-Schein/dp/0470190604

Bilete:

Bilete 1: http://i.istockimg.com/file_thumbview_approve/20663637/2/stock-illustration-20663637-problem-solver.jpg

Bilete 2: http://i.istockimg.com/file_thumbview_approve/26222835/2/stock-illustration-26222835-business-team.jpg

Bilete 3: http://i.istockimg.com/file_thumbview_approve/22193675/2/stock-illustration-22193675-super-growth-concept.jpg

Trykte kjelder:

Martinsen, Øyvind Lund.  2012 “ Ledelse og kompetansestyring”, I Perspektiver på ledelse, redigert av Øyvind Lund, Martinsen, 209-239. Oslo: Gyldendal Akademisk

Mintzberg, H. (1998): «Ledelse kan ikke læres i et klasserom.» Intervju,Magma nr. 1

Robinson, Viviane. 2011. “Student Centered leadership”. Wiley

Schein, Edgar H. 1987. “organisasjonskultur og ledelse. Er kulturendring mulig? Oslo:Mercuri Media

Senge, Peter. 1999. “Den femte disiplin.- Kunsten å utvikle den lærende organisasjon”. Egmont hjemmets bokforlag.